بالاده در دانشننامه ویکی پدیا / بقلم عین اله آزموده / روستای بالاده در منطقه نرماب بخش چهاردانگه ساری در استان مازندران قرار دارد. این روستا و روستاهای قلعه، پایین ده، تیله بن، واوسر قدیم ( که چند سال پیش تخریب شد و دو روستای جدید با نام های میرافضل و واوسرنو در نزدیکی آن تاسیس گردید) به « دوسرشمار » یا « پنج پاره ده» معروف هستند. سال بنای بالاده دقیقاً مشخص نیست ولی از قبرستان گبری « آیش سر » که در جنوب غربی بالاده قرار دارد و هم چنین نزدیک به ۲۰ قبرستان قدیمی دیگر که در جای جای این منطقه پراکنده هستند، می توان بیان داشت که سابقه سکونت در این منطقه از دوران پیش از اسلام وجود داشت. با مشاهده اسنادی که از ۶۰۰ و ۴۰۰ سال قبل در باره خرید و فروش زمین در بالاده وجود دارد و هم چنین درخت کهنسال چنار در روستای قلعه که بیش از ۴۰۰ سال عمر دارد می توان گفت که سکونت در بالاده دارای سابقه ای دراز است.

در گذشته و تا قبل از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ اکثر مردم بالاده با کشاورزی و دامداری (به روایتی تا حدود ۱۰۰۰۰۰ راس دام ) زندگی خود را می گذراندند. اما در سال های اخیر دامداری به طور کلی از بین رفته (و شاید بیش از ۵۰۰ راس دام نیز در بالاده وجود نداشته باشد) و کشاورزی نیز رونق چندانی ندارد. اکثریت مطلق مردم که جمعیت شان بیش از ۲۰۰۰ نفر می شود برای امرار معاش به دیگر شهرها و روستاها مهاجرت کرده اند. شهرهای ساری (روستای سمسکنده)، نکا و بهشهر ( محله زیروان، روستای تِروجن یا شهیدآباد، لَلِـه مرز و یکه توت) از مراکز عمده سکونت مهاجران بالادهی در دشت مازندران می باشد و بعضی دیگر از خانواده های بالادهی در شهرهای سمنان، تهران و دیگر شهرها و روستاها پراکنده هستند.(محله زیروان تا چند سال پیش روستا بوده که اکنون یکی از محله های شهر بهشهر می باشد).

آب آشامیدنی بالاده که از طریق لوله کشی و از چشمه ای خنک و گوارا در ارتفاعات رشته کوه چهارنو و با ۶ کیلومتر لوله گذاری، تامین می شود. روستای بالاده دارای یک باب مسجد، یک باب حسینیه، سه باب مغاره خواروبار فروشی، یک باب حمام با ورودی جداگانه برای آقایان و خانمها و یک باب ساختمان برای خانه بهداشت است که هنوز راه اندازی نشده است. راه ارتباطی بالاده با ساری از طریق جاده شن ریزی ۳۵ کیلومتری تا کیاسر و از آنجا از طریق جاده آسفالته تا ساری می باشد و راه دسترسی به شهرهای دامغان و سمنان نیز از طریق جاده خاکی به طول ۱۴ کیلومتر تا فولادمحله و از آنجا از طریق جاده آسفالته می باشد.

زبان مردم منطقه دوسرشمار و بالاده، زبان تبری ( مازندرانی ) مخصوص نواحی کوهستانی چهاردانگه و دودانگه ساری می باشد که از اصالت و غلظت ویژه ای برخوردار است و دین آنان اسلام و مذهب شان تشیع جعفری می باشد. ۳۴ نفر از فرزندان منطقه دوسرشمار در طول سالهای جنگ با عراق ( ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷) به شهادت رسیدند و تنها یک تن از شهدا یعنی شهید سیدیحیی ساداتی بالادهی در بالاده دفن شده است و بقیه شهدا در روستاها و شهرهای محل سکونت خانواده هایشان در دشت مازندران و استان سمنان بخاک سپرده شده اند.

روستای بالاده تا سال ۱۳۵۰ دارای مکتبخانه بود که آقای شبیر عباسی از اهالی روستای اراء (در نزدیکی سفیدکوه منطقه پشتکوه چهاردانگه ساری) به بچه ها سواد قرآنی یاد می داد. در سال ۱۳۵۱ مدارس به سبک جدید و با سپاهی دانش دایر شد و در سال ۱۳۶۵ نیز دبستان جدید بالاده با نام دبستان شهید دستغیب ساخته شده و دانش آموزان روستاهای قلعه، پایین ده و تیله بن که تعدادشان از تعداد انگشتان دو دست بیشتر نیست در آن درس می خوانند و آقای محمد آتنی مفرد مدت ۲۰ سال است که آموزگار دبستان بالاده هستند. روستای بالاده از بیشترین نرخ تحصیل و نیروی دانشگاه رفته برخوردار است.

از زیبایی های طبیعی چشم انداز اطراف بالاده باید به قله شاهدژ با ارتفاع ۲۸۰۲ متر در بخش شمالی روستا، رشته کوه چهارنو با ارتفاع ۲۸۸۱ متر، رشته کوه اِسپِه دار در بخش غربی بالاده و جنگل های کهنسال اشاره کرد که سالانه پذیرای صدها نفر کوهنورد و دوستدار طبیعت می باشد. بالاده در ارتفاع حدود ۱۷۰۰ متری واقع شده و ناحیه ای کوهستانی و مرتفع است. آب و هوای بالاده در زمستان بسیار سرد و خشک و در تابستان خنک و جنگل های آن بدون رطوبت است. دمای هوا در زمستان به ۲۰ درجه زیر صفر هم می رسد و در تابستان نیز با مه های سردی که گاهی چند روز بر سر روستا سایه می افکند، به ۱۰ درجه بالای هم صفر رسیده و بسیار خنک و حتی سرد می شود.

هم اینک (زمستان سال ۱۳۹۰) روستای بالاده دارای تلفن سیار روستایی، آیب لوله کشی، برق سراسری و جاده ارتباطی شنی و خاکی بوده ولی فاقد کتابخانه، مرکز IT روستایی، بانک، زمین و یا سالن ورزشی، هر نوع کارگاه های صنعتی، مرکز درمانی، تعمیرگاه خودرو، مدرسه راهنمایی، و … می باشد.
بالاده دارای یک سایت اینترنتی با نشانی sadva.ir که پایگاه اطلاع رسانی انجمن فرهنگی سادوای بالاده و در سال ۱۳۸۶ تاسیس شده، می باشد.

از همه اهالی محترم منطقه درخواست می کنم برای تکمیل اطلاعات بالاده  و دیگر روستاهای منطقه دوسرشمار در سایت ویکیپدیا، نوشته های خود را منتشر و این مطلب را تکمیل کنند. با احترام/ عین اله آزموده