مصاحبه با هنرمند بالادهی یاسر خاسب/ سایت شمال آرت: «یاسر خاسب» متولد سال ۱۳۶۰ در بهشهر و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد کارگردانی تئاتر از دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی تهران است که از پنج سال پیش، فعالیت های حرفه ای خود را در تهران متمرکز کرده است. از وی تا به حال آثار نمایشی زیادی در قالب پانتومیم، تئاتر عروسکی، پرفورمنس و نمایش صحنه ای اجرا شده است. خاسب در هر  سه حوزه نویسندگی، بازیگری و کارگردانی فعالیت های زیادی داشت و تاکنون علاوه بر حضور در فستیوال های بین المللی مختلف جوایز زیادی نیز دریافت کرده است. پانتومیم های «تولد تا مرگ» و «قفس»، پانتومیم عروسکی «هدیه مرموز»، پرفورمنس گِل، پرو‍ژه مشترک پرفورمنس‎ (cloud) ‎با «دودا پایوا» هنرمند برزیلی در فستیوال بین المللی پرفورمنس ‏هلند، نمایش «تولد تا مرگ»،‏ پرفورمنس «عجیب ولی واقعی»، اجرای عمومی نمایش های‏ «گل»، «هدیه مرموز» و «زمین مادری» در تئاتر شهر سیاتل آمریکا (۲۰۰۹)‏، اجرای نمایش های تک نفره دانشگاهی و ورک شاپ پانتومیم هفته فرهنگی و هنری ایرانیان در بانکوک (۲۰۰۸) و طراحی و کارگردانی پرفورمنس «هفت» بخشی از فعالیت های هنری این هنرمند بهشهری است. خاسب تاکنون در بسیاری از فستیوال های بین المللی از جمله فستیوال «بهار ایرانی» در پاریس فرانسه (۲۰۰۸)،‏ فستیوال بین المللی پرفورمنس ایتالیا (۲۰۰۸)،‏ جشنواره بین المللی پرفورمنس «بوسکا کمدیا» در کراکوف لهستان (‏۲۰۰۸)،‏ فستیوال بین المللی «جاده ابریشم» آلمان (۲۰۰۹) و ‏‎فستیوال بین المللی تئاتر «لوراخ» آلمان (۲۰۰۹) ‏حضور داشت.

از دیگر فعالیت های وی در زمینه نمایش می توان به تدریس در دانشگاه ها، حوزه هنری و آموزشگاه ها و برگزاری وورک شاپ های متعدد اشاره کرد. جدیدترین اثری که قرار است به کارگردانی وی اجرا شود نمایش «هوموریباس» است که ۱۰ مرداد در تالار حافظ روی صحنه می رود. در این نمایش از شیوه های اجرایی فیزیکال تئاتر، مایم معاصر و آکروبات استفاده می‌شود. «علی اصغری قاجاری» بازیگر جوان تئاتر مازندران، «پانته‌آ پناهی‌ها»، «عاطفه تهرانی» و «مهدی ساکی» بازیگران این نمایش هستند. «هوموریباس» فضایی انسانی-اسطوره‌ای دارد و بر پایه شیوه اجرایی همیشگی گروه «بدن دیوانه»اجرا می شود. از این هنرمند مازندرانی سال ۱۳۸۸ در دومین جشن اردیبهشت تئاتر مازندران به عنوان هنرمند فعال در عرصه نمایش های ایمایی و پانتومیم تجلیل شد.

مصاحبه:

چرا پانتومیم در مازندران کمتر دیده می شود؟ یکی از دلایل اصلی کمتر بها دادن به پانتومیم نه فقط در مازندران، بلکه در سراسر کشور و کشورهای کمتر توسعه یافته به لحاظ هنری تنبلی انسان های دنیای معاصر از نظر تحرک و شاید حتی به لحاظ فکری است. امروز بیشتر افراد به دنبال اتفاقات راحت تر برای زودتر رسیدن به نتیجه هستند. در حالی که این هنر دشواری های زیادی دارد که باید تحمل شود. تمرین های ویژه و فشرده ای دارد که شاید در حوصله هر کسی نگنجد. مطالعه، تغذیه، ورزش و بسیاری از موراد روزمره باید در یک چارچوب تعیین شده انجام شود که شاید محدودیت هایی را به وجود بیاورد. به همین دلیل کمتر به سراغ آن می روند. دلیل دیگر کمتر شناخته شدن این هنر و فراموشی آیین های مشابه با این هنر است. آیین هایی مانند «لال بازی» در مازندران که به نوعی با این هنر ارتباط داشتند در حال فراموشی هستند در سال های اخیر کمرنگ شدند. شاید در بین اقوام سنتی و ساکنان روستاها و ییلاقات گاهی این آیین ها مشاهده شوند، اما از سوی مسئولان فرهنگی که مدعی مسئولیت تئاتر و هنرهای نمایشی را دارند اقدامی برای استفاده از این ظرفیت ها انجام نشد. هنوز کارگروه تخصصی و ویژه ای در استان تشکیل نشده است تا در این زمینه پژوهش هایی انجام دهد تا هم راه برای حفظ، ثبت، آموزش و احیای این آیین ها باز شود و هم مسیری برای رشد و گسترش فعالیت های مرتبط با این هنر هموار شود. از افرادی که سال ها در این زمینه به شکل سنتی فعالیت کردند و در استان حاضر هستند باید استفاده کرد و با به روز کردن داشته های تجربی آنان برای آموزش علاقه مندان و هنرجویان از آن ها بهره گرفت.

یعنی تعریف نادرستی از پانتومیم در جامعه وجود دارد؟ بهتر است بگوییم پانتومیم چندان شناخته شده نیست. بسیاری پانتومیم را به شکل یک صورتک و دستکش سفید می شناسند. در حالی که پانتومیم دنیای معاصر کاملاً مجزاست. مایم معاصر ترکیبی از انواع و اقسام هنرهاست و صرفاً به یک شاخه خاص مربوط نمی شود. یعنی ترکیبی است از فیزیکال تئاتر، آکروبات، ژیمناستیک، هنرهای رزمی، پرفورمنس و هر هنر حرکتی، مفهومی، موسیقایی و نوری که قابلیت اجرا داشته باشد و بتوان از ترکیب آن ها به اجرایی کاملاً اکتیو رسید. اما در ایران از بس کمتر به این موضوع بها داده شد، در جزییات ساده این هنر مانده ایم.

پس از اکران فیلم «درباره الی» و پخش سکانسی که پانتومیم به عنوان یک بازی در این فیلم انجام می شد، بسیاری از جمع های خانوادگی و دوستانه با این بازی به نوعی خود را سرگرم می کنند. این موضوع از جذابیت پانتومیم سرچشمه می گیرد یا به علاقه درونی افراد به این هنر ارتباط دارد؟ پانتومیم به یک شوخی و بازی برای خوشگذرانی تبدیل شده است. اما همین که کسی حرکاتی را انجام می دهد که دیگران برای تشخیص مفهوم آن باید فکر کنند، نشان دهنده جذابیت هنر پانتومیم و تاثیرگذاری آن به ایجاد خلاقیت و برقراری ارتباط مستقیم هنر و مخاطب است. انسان همواره به دنبال کشف است و از این رفتار لذت می برد. شخصی موضوعی را خلق می کند و مخاطبی هم در حال کشف و تشخیص مفهوم است و از این که در خلق یک اثر سهیم می شود به وجد و لذت می رسد. این یک موضوع امروزی نیست و به ذات بشر برمی گردد. انسان پیش از آوا و کلام از حرکات بدن برای بیان ذهنیات و اهداف خود استفاده می کرد. برای همین این هنر برای افراد لذتبخش است و آن ها را با اصل و گذشته شان مرتبط می کند. به ویژه برای مردم مازندران که وصل به طبیعت هستند و در آیین های پیشین خود نیز به نوعی از این هنر استفاده می کردند.

شما در استان های مختلف کشور دوره های آموزشی برگزار می کنید. چرا این دوره ها را در مازندران کمتر برگزار می کنید؟ این از کم لطفی مسئولان مازندرانی است. خیلی بی انصافی است که این همه نیرو و استعداد در استان وجود داشته باشد و موقعیت ها صرف کارهای روزمره و اداری و نموداری در تئاتر شود. انواع و اقسام جشنواره ها و همایش ها برگزار می شود تا در نمودارها و کارنامه ها ثبت شود و مسئولی نگاهی عمقی و ریشه ای به این مقوله ندارد. نه تنها در مازندران، بلکه در تمام کشور وضعیت به همین شکل است. در تهران هم می جنگیم تا کاری انجام دهیم. اما باز اینجا به دلیل شرایط کاری و زندگی فضاهایی ایجاد می شود تا بتوان فعالیتی انجام داد. در حالی که در مازندران دستگاه هایی مانند فرهنگ و ارشاد و حوزه هنری که به نوعی متولی هنر هستند، چون نمی خواهند، نمی توانند، ندارند یا هر «نه» دیگری که نباید وجود داشته باشد، عملکرد مناسبی در زمینه این گونه فعالیت ها ندارند. مسئولان اگر می خواهند آینده کشور را به لحاظ فرهنگی و هنری تضمین کنند باید از افرادی که در هنر زحمت کشیدند و تجربه کسب کردند حمایت و استفاده کنند و آنقدر سلیقه ای و رابطه مند فعالیت نداشته باشند. قرار نیست با حضور یا فعالیت افراد شاخص جای کس دیگری تنگ شود. بلکه هدف وحدت و انسجام فکری برای پیشبرد اهداف هنری به منظور ارتقاء سطح فرهنگ و هنر در جامعه است. شخصاً علاقه دارم که در مازندران فعالیت داشته باشم. در شیراز کارگاه برگزار می کنم چون آنجا افرادی هستند که به ایجاد چنین فضاهایی علاقه مندند و می خواهند وارد راهی شوند که استمرار داشته باشد و نگاهی آینده نگرانه دارند. البته در مازندران هم سال گذشته با تلاش آقای «سید حسین شیدایی فر» مکانی برای اجرای کارگاه آموزشی فراهم شد که در آن کارگاهی چند ماهه داشتیم. حرکتی خوب و آغاز یک روند مناسب در تئاتر مازندران بود که بنا به دلایلی متوقف شد.

چقدر از ظرفیت های هنری و فرهنگی بومی می توان در ارتباط با پانتومیم معاصر بهر گرفت؟ بهتر است زیاد از «پانتومیم» نام نبریم. چون شناخت زیادی از این نام وجود ندارد. شاید اگر بگوییم نمایش بی کلام یا نمایش حرکت بهتر باشد. نمایش های آیینی ما در مازندران که به مناسبت های مختلف مانند نوروز، عروسی ها، جشن خرمن و آیین های دیگر برگزار می شود، اساسش بر مبنای حرکت، موسیقی و رنگ است و طراحی دارد. همین ظرفیت ها را می توان به عنوان نمایش های آیینی آموزش داد و روی آن کار کرد. در جایی مانند تهران سخت می توان به ریشه های بومی و فرهنگی مشترک رسید و از آن برای ارتباط با هنر معاصر استفاده کرد. اما در شهرستان ها و مناطقی مانند مازندران مستقیم و راحت تر می توان این کار را کرد. خوشبختانه مردم هم خوب حمایت می کنند، البته اگر مسئولان بخواهند. در مازندران مکان و فضایی مختص کارهای کارگاهی ایجاد نشده است و معمولاً سالن های چند منظوره گاهی استفاده می شوند. اما در مجموع نباید ناامید بود و باید فشار آورد تا مسئولان بیش از این به فکر هنر و فرهنگ باشند و باور کنند که فعالیت هنری وظیفه و رفع تکلیف نیست و یک عشق و علاقه تمام نشدنی است.

چه برنامه های کاری برای آینده دارید؟ قرار است تا با گروه «بدن دیوانه» پس از اجرای گروه در تالار حافظ در مرداد ماه، از اواخر تابستان برنامه ای را به صورت ورک شاپ به شکل تور در سراسر کشور و حتی در مناطق محروم برگزار کنیم. در مسیر اجرای این تور قطعاً به مازندران هم خواهیم آمد. چون متعلق به مازندران هستم و هرطور که بشود این فعالیت را در استان خودم انجام می دهم. مسئولان چه بخواهند وچه نخواهند هنرمندان فعالیت های هنری خود را ادامه می دهند و در پیشبرد اهداف فرهنگی به آنان کمک می کنند. اتفاق بزرگ دیگری هم با مرکزیت تهران قرار است رقم بزنیم که تقریباً در تاریخ تئاتر ایران بی نظیر است. فعلاً در حال پیگیری برای اجرای طرح مورد نظر هستیم و به نتایج مطلوبی هم رسیدیم. درباره جزییات این طرح بعدها بیشتر توضیح می دهم. اما امیدواریم این طرح به مرحله اجرا برسد و گامی ماندگار برای تئاتر کشور بردارد.

منبع خبر: شمال آرت

…………………………………………………………

سادوا: برای آقا یاسر عزیز ، تندرستی و موفقیت در عرصه های داخلی و بین المللی هنر تئاتر را آرزومندیم. لازم به ذکر است که آقا یاسر از طایفه چهاردهی بالاده و فرزند شهید گرامی عبدالخالق خاسب می باشد.

گروه بدنه دیوانه سایت یاسر خاسب

خلاصه زندگینامه یاسر خاسب به قلم خودش (سایت سادوا)