مهندسی فرهنگی حلقه مفقوده فعالیت های فرهنگی (منطقه دوسرشمار)/ قسمت اول/ محمد یوسفی/ مقوله فرهنگ یکی از ضروری ترین مقوله ها و  هویت بخش جامعه محسوب می شود که به جامعه انگیزه، حرکت و جهت می بخشد. این ضرورت در جامعه روستایی و در فرایند توسعه پایدار روستا نیز موضوعیت و اهمیت شایانی داشته و دارد  در سال های اخیر در روستاهای منطقه (دوسرشمار) مقوله فرهنگ بیش از پیش در کانون توجهات قرار گرفته و برخی از فرهنگ دوستان اقدامات مفیدی در این خصوص انجام دادند که  فی نفسه می تواند گام موثری در این حوزه بحساب آید؛ از جمله فعالیت ارزشمند انجمن فرهنگی سادوای بالاده، لکن آنچه که در این میان واقعیت دارد این است که اینگونه اقدامات مفیدِ لکه ای نتوانسته انتظارات مد نظر در حوزه فرهنگ را برآورده سازد و سطح دغدغه ها را کاهش دهد.

به نظر می رسد آنچه را که در این عرصه به عنوان حلقه مفقوده و تکمیل کننده پازل باید جستجو کرد مهندسی فرهنگی است. این بدان معناست که به میزان اهمیت فرهنگ در جامعه هدف به همان نسبت مهندسی فرهنگی دارای منزلت و درجه اهمیت است. با یک نگاه کلی و اجمالی به روند توسعه در روستاهای منطقه دوسرشمار شامل بالاده، پائین ده، تیله بن، قلعه، میرافضل و واوسرنو مشاهده می شود که این منطقه به جهت توانمندی و دارا بودن پتانسیل کالبدی و جغرافیایی روز به روز از لحاظ توسعه کمی و کیفی در حال تغییر و تحول می باشد. همجواری این منطقه با استان کویری سمنان باعث افزایش تمایل اهالی آن دیار به این منطقه خصوصاً روستاهای میرافضل و واوسرنو گردیده که حتی تعداد قابل توجهی در این روستاها ساکن شده و یا قصد اسکان دارند. البته این مورد و موارد مشابه دیگر از اسکان خانواده های محترم غیر بومی از دیگر نقاط استان مازندران و اقصی نقاط کشور عزیزمان در روستاهای منطقه را شاهد هستیم.

از طرفی مهاجرت معکوس عزیزان همولایتی که بنا به دلایلی سال ها از زادگاه و موطن خود دور بوده اند و در محیط شهر ی و با فرهنگ شهری روزگار طولانی را سپری کردند و از همه مهمتر حضور روز افزون گردشگران و مسافران به منطقه به جهت دارا بودن جاذبه های تاریخی و فرهنگی و مذهبی و نیز جاذبه های ژئوتوریسمی نظیر چشم انداز های زیبا و بعضاً منحصر به فرد، آب و هوای خنک در تابستان، امکان دسترسی آسان به جنگل، وجود ارتفاعات مرتفع و قابل توجه برای کوهنوردی و بسیاری موارد دیگر به همراه پیشرفت تکنولوژی و توسعه نوین باعث تغییر در ساختار روستاها و اختلاط فرهنگی گردیده است. هرچند مواردی که بیان شده و مواردی که از قلم افتاده هریک می تواند در جای خود قوت و یا فرصت باشد اما در خلاء یک برنامه ریزی عمیق فرهنگی می تواند آسیب های فرهنگی را به همراه داشته باشد. علائم هشدار دهنده از افزایش تمایل به فرهنگ شهری، رشد فرهنگ مصرف گرایی و مصرف زدگی، بروز ناامنی، تخریب محیط زیست، تقویت غریبه بودن نسبت به محیط اجتماعی روستاها و بروز آسیب ها و  انحرافات اجتماعی، کمرنگ شدن خرده فرهنگ عمومی بومی و محلی و … ضرورت توجه به مهندسی فرهنگی را بیش از پیش نشان می دهد.

با نگاه مهندسی فرهنگی لازم است یک مرکزیت مشترک سیاستگذاری در عرصه فرهنگ از روستاهای منطقه متشکل از کارشناسان و پژوهشگران و صاحب نظران فرهنگی، اجتماعی و مذهبی تشکیل شود و در پرتو آن کلیت فرهنگ متعلق به منطقه و نیز نقاط قوت و آسیب را  دیده و در پی آن به تفاهم اجرایی برسند. 

این مرکزیت ضمن تدوین راهبرد و تعریف اهداف و نیز تعیین اولویت های متناسب با ساختار روستاها می تواند با تشکیل کارگروه های تخصصی، اهداف مشخص شده را عملیاتی نماید و کلیه اقدامات فرهنگی در منطقه را راهبری و هدایت نماید. تعامل سازنده با مسئولین و نهادهای محلی نظیر شورا ی اسلامی روستاها، هیئت های مذهبی و رهبران معنوی منطقه، انجمن های فرهنگی و نیز ارتباط هدفمند با سازمان ها و نهادهای دولتی و از همه مهمتر بهره مندی از مشارکت مردمی راهگشای این مسیر می تواند باشد. البته در این خصوص راهکارها و پیشنهاداتی وجود دارد که در فرصتی دیگر بدان پرداخته خواهد شد.

نقل از وبلاگ وزین «وطنم واوسر»

………………………………………………………………………………..

سادوا: انجمن فرهنگی سادوای بالاده ضمن استقبال از اینگونه نقدها و دیدگاه های فرهنگی لازم می داند مواردی را به اطلاع جناب آقای یوسفی و خوانندگان گرامی و هم چنین در تقدیر از زحمت های بی شائبه دوستانم در انجمن فرهنگی سادوا و سایر تشکل های فرهنگی منطقه دوسرشمار که با گمنامی و اتکاء بر هزینه شخصی برای رشد و اعتلای فرهنگ این دیار دور افتاده فعالیت می کنند، برساند:

۱ . علی رغم چندین بار تقاضا از مدیر محترم وبلاگ وزین «وطنم واوسر»، نویسنده این مطلب آقای محمد یوسفی هنوز برای ما ناشناخته است و از این روی نسبت به نویسنده (اهلیت، سن، تحصیلات، شغل و …) هیچگونه شناخت و اطلاعی نداریم.

۲ . انجمن فرهنگی سادوای بالاده از زمان تاسیس در سال ۱۳۸۶ تاکنون، سرمنشاء اکثریت مطلق تحولات فرهنگی در روستاهای منطقه دوسرشمار بوده و اقداماتش نه تنها «لکه ای» بلکه بسیار گسترده، بنیادی، تاثیرگذارتر و حتی فراتر از منطقه دوسرشمار نیز بوده است که همگی از چند و چون این فعالیت ها آگاه هستند و در اینجا نیاز به توضیح بیشتر نمی باشد.

۳ . نویسنده محترم هر چند در باره فرهنگ صحبت کرده اند ولی تعریفی از فرهنگ، دغدغه ها و انتظارات فرهنگی مدّ نظر خود و یا جامعه ارائه نداده و به نظر می رسد مقوله فرهنگ را با دیگر مقوله های اجتماعی خلط مبحث کرده و در یک راستا بررسی کرده است.

۴ . نویسنده محترم پیشنهاد تاسیس «مرکز سیاستگذاری مشترک در عرصه فرهنگ از روستاهای منطقه متشکل از کارشناسان و پژوهشگران و صاحب نظران فرهنگی، اجتماعی و مذهبی» را داده که این پیشنهاد سال هاست از سوی انجمن فرهنگی سادوا مطرح بوده و چندی پیش نیز در مطلب «لزوم توجه همگانی به میراث فرهنگی مشترک مردم منطقه دوسرشمار» بار دیگر آن را مطرح کرده ایم: « پیشنهاد می شود فرهنگ دوستان در تمامی روستاهای منطقه دوسرشمار انجمن فرهنگی تشکیل داده و اتحادیه انجمن های فرهنگی متشکل از این انجمن ها نیز تاسیس گردد تا در سطحی وسیع تر به برنامه ریزی، مطالعه، تدوین و اجرای فعالیت های فرهنگی بپردازد». در نگاهی تخصصی تر، تاسیس انجمن های فرهنگی سادوای بالاده، تلسی قلعه و آفتاب تیله بن را باید در جهت همین مدیریت فرهنگی نیمه متمرکز دانست. انجمن فرهنگی سادوا همچنین ارتباط و همکاری تنگاتنگی با انجمن فرهنگی تلسی قلعه، ستاد یادواره شهدا، مدیران سایت ها و وبلاگ های منطقه دوسرشمار، بخشدار و دیگر مسئولان محترم بخش چهاردانگه داشته و برگزاری ۴ همایش بزرگ فرهنگی در بالاده و قلعه نیز در همین راستا بوده است. نویسنده محترم یا باید تمامی فعالیت های انجمن فرهنگی سادوا در سال های گذشته را بر می شمردند و یا اصلاً وارد این مقوله نمی شدند تا مبادا با مطرح کردن «اقدامات مفیدِ لکه ای» انجمن فرهنگی سادوا، شائبه نفی و نادیده گرفتن این تلاش ها در ذهن خوانندگان خطور کند.

با اینحال انجمن فرهنگی سادوا از این پیشنهاد جناب یوسفی استقبال کرده و حاضر است در این زمینه قدم های اول را جهت هم اندیشی صاحب نظران فرهنگی منطقه دوسرشمار بردارد؛ هر چند با توجه به شناخت و تجربه ای که در طول سال ها فعالیت فرهنگی در این منطقه کسب کرده ایم، جمع کردن همه آراء و دیدگاه های بعضاً متضاد افرادی که نویسنده برشمردند در حال حاضر کاری بس دشوار می باشد.

۵ . امیدواریم نویسنده محترم در قسمت دوم این مقاله ضمن معرفی خود به موضوعات مطرح شده توسط سادوا نیز عنایت داشته و در این زمینه حتماً توضیح دهند.

با احترام/ عین اله آزموده/ مدیر انجمن فرهنگی سادوای بالاده